Ή οδύνη, αρνητική όψη της ηδονής.ΑΡΧΙΜ. ΕΥΣΕΒΙΟΥ ΒΙΤΤΗ.
Ή οδύνη, όπως και ή ηδονή, είναι επείσακτη στην ανθρώπινη φύση. Αν ήταν ή ηδονή, ή οδύνη, ο φόβος, ή λύπη, ή επιθυμία κ.λπ. στοιχεία απαραίτητα για την ύπαρξη, θα της είχαν δοθεί από την πρώτη της καταβολή, όπως μας βεβαιώνουν οι Πατέρες. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι μεταπτωτικά. Ή οδύνη, πού θα εξετάσουμε τώρα, αποτελεί την πιο μεγάλη αρνητική συνέπεια της ηδονής. Είναι ο αντίποδας της. Κάθε οδύνη και πόνος έχουν ως αιτία τους κάποια ηδονή πού προηγήθηκε πρακτικά. Και αποτελούν -εκπλήρωση χρέους πού ξεπληρώνεται αιτιωδώς από τον άνθρωπο. Ό φυσικός πόνος ακολουθεί την παραφυσική ηδονή. Μια προχώρηση σε βάθος οδηγεί στη διαπίστωση ότι κατά βάσιν ό άνθρωπος γεννιέται με προηγούμενο του το νόμο της αναίτιας ηδονής (ό της ηδονής νόμος άναιτίως προκαθηγήσατο της γενέσεως). Ή φυσική δηλαδή ηδονή έχει μέσα της κάτι πού δεν είναι σωστό και δίκαιο. Δεν αποτελεί καρπό μόχθου και κόπου, αλλά προκαταβολική κτήση αυτού πού θα 'πρεπε να επακολούθηση σε δίκαια καταβεβλημένο μόχθο και προσπάθεια. Αυτά διδάσκει ό άγιος Μάξιμος.Επομένως, άμα ηδονή άμα πόνος και οδύνη. Ή ηδονή έχει μέσα της το σαράκι της οδύνης και επομένως θα έρθει ή ώρα πού θα εκδηλωθεί έτσι ή αλλιώς αναπόφευκτα ή οδύνη.
Ενώ ή ηδονή είναι"παράλογος" ως προς την πρώτη φυσική κατασκευή και κατάσταση του άνθρωπου, δηλαδή όχι "κατά λόγον"κι εντελώς αδικαιολόγητη για την ανθρώπινη
φύση, ή οδύνη "υπεισήλθε κατά λόγον", είναι δηλαδή εντελώς λογική συνέπεια της ηδονής. Και έκφραση της οδύνης είναι τα διάφορα"παθήματα", οι θλίψεις, οι δυσκολίες, οι πειρασμοί.
Σκοπός της οδύνης πού"παρεισήχθη" "κατά λόγον" στη φύση μας, όπως είδαμε, είναι ή αναίρεση της ηδονής, πού ή ίδια είναι"παρά λόγον".Εν τούτοις αυτό δεν σημαίνει την οριστική εξαφάνιση της ηδονής, γιατί υπάρχει και ή ανώτερη μορφή ηδονής πού είναι ή πνευματική και θεία ηδονή, πού είναι δώρο και χάρις Θεού. Έτσι"της ηδονής θάνατος εστίν ό πόνος ο τε γάρ προαιρετικός και ό παρά προαίρεσιν".
Ή αίσθητηριακή ηδονή αποτελεί προϊόν της εκπτώσεως της ψυχής στο"παρά φύσιν". Επομένως αποτελεί ένα είδος βιασμού της ψυχής, όσο κι αν αυτό φαίνεται παράδοξο. Υπό