ΑΡΗΣ ΖΕΠΑΤΟΣ ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ;
Η ΤΡΙΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΜΟΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τήν έποχή πού ζουσα στή Θεσσαλονίκη ελαβα άπο τον Άρη Ζεπάτο (1944-2007) ενα κείμενο για το Πρόσωπο, συνοδευόμενο άπο το εξης σημείωμα:
Αθήνα 10/2/1995
Αγαπητέ Θεόδωρε,
Σου στέλνω ενα μελέτημα, το οποίο είχα γράψει πριν άπο 10 χρόνια. Συνόψισα όλες τις έμπειρίες πού είχα ώς τότε σχετικά μέ τή φύση του άνθρώπου. Σήμερα θέλω να το διορθώσω, νά το συμπληρώσω και νά το συνδέσω μέ το πρόβλημα του προπατορικού αμαρτήματος. Θά ήταν πολύτιμο για μένα να κάνεις τις παρατηρήσεις σου,να βάλεις ένδεχομένως καινούργια έρωτήματα και να μου κάνεις κάποιες προτάσεις. Θα ήθελα, αν είναι δυνατον, να το εδειχνες σέ δυό-τρεις καλούς φίλους και να ειχαμε και τις δικές τους παρατηρήσεις. Θα ήταν νομίζω καλο να μου εγραφες για ολα αυτά. Εγω αυτον τον καιρο ζώ τον περισσότερο χρόνο μου μέσα σέ ζαλάδα. Προσπαθώ να κανω ο,τι καλύτερο και περισσότερο ξερω. Υπάρχουν βέβαια πολλές άσάφειες άλλα εχω πίστη στον Θεό και εχω τήν έλπίδα οτι ολα αυτα σέ κάτι καλο θα μέ οδηγήσουν.
Χαιρετισμούς στήν Πέμελα.
Μέ φιλία, Άρης.
Παρατηρήσεις, ερωτήματα και προτάσεις, δεν υπήρξαν. Ιο κείμενο υπερέβαινε τις δικές μας πνευματικες προσλαμβάνουσες. Άλλα και ή πρόθεση του συγγραφέα, να συμπεριλάβει στήν άνάλυση το πρόβλημα τής Πτώσης, δεν ευοδώθηκε, λόγω τής χρόνιας άρρώστιας του. Το κείμενο εμεινε ως είχε.
Σήμερα, ύστερα άπο τόσα χρόνια μελετών και άναζητήσεων γυρω άπο τήν οντολογία του Προσώπου, εχω καταλήξει στο συμπέρασμα οτι το μικρο αυτο κείμενο του Άρη Ζεπάτου είναι ή αυθεντικότερη συμβολή. Έχει μια ιδιαίτερη άξια, άφ ενος γιατι είναι άπόσταγμα της δικής του προσωπικής εμπειρίας και άφ ετέρου γιατι μι λάει στήν πραγματικότητα γι αυτο που στήν άρχαία Εκκλησία ονομαζόταν «Τρίτη γέννηση», οπως για παράδειγμα στήν παρακάτω ομηρική γραφή του αγίου Γρηγορίου Ναζιανζηνου:
«Ουκ οιη μερόπεσσιν ειη δειλοϊσι γενέθλη,Έρχομένη σαρκών τε και αϊματος, οΐα βροτοϊσιν
Ένθάδε τικτομένοισι και ολλυμένοισι τάχιστα .Τίοιη μεν πρώτιστον επειτα δε Πνεύματος άγνοΰ ,
Ευτε λοεσσαμένοισι δι’ υδατος ηλυθεν αιγλη.Ή δε τρίτη, δακρύων τε και αλγεος ήμετέροιο,Είκόν' αποξύουσα μελαινομένην κακότητι. Τάων την μεν έχεις -πατέρων άπο, την δε Θεοίο,Της δ' αυτός γενέτης, βιότω φάος εσθλον ασπάζων..»
Μετάφραση
«Δεν είναι μόνο αυτή ή γέννηση τών καημένων τών άνθρώπων που ερχεται άπο σάρκα κα'ι αίμα, άφου είναι θνητο'ι που γεννιουνται εδώ και πεθαίνουν τόσο γρήγορα· αυτή είναι βέβαια ή πρώτη. Έπειτα είναι το βάπτισμα του Αγίου Πνεύματος, οταν το φώς Του κατεβαίνει στους βαπτιζόμενους εν υδατι. Ή τρίτη πάλι μας γεννά άπο τα δάκρυα και τους πόνους μας, που καθαρίζουν τήν εικόνα μας άπο τούς σπίλους της φαυλότητας
Στήν μια γεννιέσαι άπ’ τούς πατέρες σου, στήν άλλη γίνεσαι παιδι Θεου, « στήν τρίτη ο ιδιος είσαι ο γεννήτορας, οσο ή ζωή σου άκολουθεΐ το άγιο φώς.»
Ή διδασκαλία για τις τρεΐς γεννήσεις είναι βέβαια ή άνθρωπολογική πεμπτουσία της έκκλησιαστικης παράδοσης και άναπτύσσεται διεξοδικα στήν Φιλοκαλία. Το ιδιάζον στήν περίπτωση του Ζεπάτου είναι οτι πρώτα,και ενώ ήταν συνειδητος άθεος, είχε τήν εμπειρία της φιλοκαλικης διάστασης του Προσώπου και επειτα, χάρη σ’ αυτήν τήν εμπειρία, γνώρισε και τήν έκκλησιολογική του υπόσταση.
Θεωρώντας οτι είναι κρίμα να μένει άγνωστο ενα τέτοιο κείμενο, το δίνω στή δημοσιότητα, προσθέτοντας μό νο τήν εισαγωγική παραπομπή, ή οποία το τοποθετεί έκει που όντως άνήκει: στή διαχρονική φιλοκαλική παράδοση της Εκκλησίας.
Ό τίτλος Ποιός είμαι ’Εγώ είναι του συγγραφέα. Ό υπότιτλος «Ή τρίτη γέννηση» είναι ή δική μου παραπεμπτική προσθήκη.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ι. ΖΙΑΚΑΣ Χριστούγεννα 2010