![]()
Η Παναγία στη βυζαντινή σκέψη Από πολύ νωρίς, ήδη από την εποχή του Ιουστίνου και του Ειρηναίου, η χριστιανική παράδοση καθιέρωσε ένα παραλληλισμό μεταξύ του β΄ κεφ. της Γενέσεως και της διήγησης του Λουκά για τον Ευαγγελισμό, τονίζοντας έτσι την αντίθεση δύο Παρθένων, της Εύας και της Μαρίας. Τα δύο αυτά πρόσωπα συμβολίζουν δύο δυνατούς τρόπους χρήσης της ανθρώπινης ελευθερίας: στην πρώτη περίπτωση έχουμε παράδοση στην πρόταση του σατανά με την υπόσχεση μιας ψεύτικης θέωσης, στη δεύτερη ταπεινή αποδοχή του θελήματος του Θεού.
Παρόλο που αυτός ο παραλληλισμός ξεπεράστηκε μετά τη Σύνοδο της Εφέσου με την τιμή, που αποδόθηκε στη Μαρία, ως Μητέρα του Θεού, και την υιοθέτηση του όρου «Θεοτόκος», η σύλληψη της νέας Εύας, η οποία εκ μέρους της πεσμένης ανθρωπότητας δέχθηκε το θέλημα του Θεού, συναντάται σ’ όλη τη βυζαντινή περίοδο. Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Πρόκλος (434 446) συχνά χρησιμοποιούσε αυτή την ιδέα στις ομιλίες του. Η Παρθένος Μαρία θεωρείται το τέρμα της ιστορίας της Παλαιάς Διαθήκης, που άρχισε με τα παιδιά της Εύας: «Ανάμεσα από τους απογόνους του Αδάμ ο Θεός διάλεξε το θαυμαστό Σηθ», γράφει ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, «και έτσι η εκλογή αυτής, που θα γινόταν Μητέρα του Θεού, την οποία ο Θεός γνώριζε μέσα στη θεία παντογνωσία Του, έχει τις καταβολές της στα ίδια τα παιδιά του Αδάμ, και διαδοχικά μέσα από τις επερχόμενες γενεές φτάνει μέχρι και την εποχή του προφητάνακτα Δαβίδ… Όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου
Η Παναγία στη βυζαντινή σκέψη