ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ - ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΣΑΡΚΑ
ΠΡΩΤ.ΚΩΝ/ΝΟΣ Μ. ΦΟΥΣΚΑΣ (Μακαριστός)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Ή ’Ορθόδοξη Πνευματικότητα ώς βασική άρχή της ’Ορθόδοξης Εκκλησίας
Επιστημονικά είναι άπαραίτηχο να όρίσουμε Tό άντκείμενο της παρούσας μελέτης, οπως είναι καί ώφέλιμο για ιόν άναγνώσιη νά γνωρίσει άπό την άρχή, έστω σε γενικές γραμμές, τό περιεχόμενο αόιης της είδικης μονογραφίας.
Είναι γνωστό ότι στα δόγματα της ’Ορθόδοξης Εκκλησίας μας δεν περιλαμβάνονται μόνο oι θεμελιώδεις άλήθειες για τό Θεό, τόν άνθρωπο, τήν Εκκλησία, τή Λατρεία καί τήν αιώνια ζωή, άλλα καί έκείνες οί θεολογικές θέσεις που άναφέρονται σιήν έπί γης συμπεριφορά του άνθρώπου καί τήν πορεία του γιά πνευματική όλο κλήρωση, μέχρι νά «καταντήση είς άνδρα τέλειον, είς μέιρον ήλικίας του πληρώματος του Χριστού»1. Οί θεολογικές αότές θέσεις, συσιηματοποιημένες καί έκτιθέμενες μέ βάση τή διδασκαλία της'Αγ. Γραφής καί των Πατέρων της Εκκλησίας καί βιόύμενες στή Λατρεία καί τή δράση της Εκκλησίας, άποτελοϋν τήν Όρθόδοξη Πνευμαηκότητα.
Οπως γίνεται εύκολα άνιιληπτό, η Όρθόδοξη Πνευματικότητα δεν είναι μία συγκεκριμένη όρε τή, άλλά η συνισταμένη ολων των όρετών. Ούτε είναι μόνο κιήση άρετών, άλλά είναι καί αποκοπή του φρονήματος τής σάρκας καί βαθμιαία έξαφάνιση των σκιρτημάτων της, πράγμα πού, άν πιτευχθεί, τελικά όδηγει οτό πρώτείο του Πνεύματος.Ετσι ό άνθρωπος πορεύεται στήν όδό του Πνεύματος, καί μέ όδηγό τό Άγ. Πνεύμα πραγματώνει τήν πνευματική του όλοκλήρωση μέσα στό μυστήριο της Εκκλησίας καί έτσι οίκοδομείται τό σωμα του Χρίστου.
2. Ό Θεόδωρος Στουδίτης Διδάσκαλος της Όρθόδ. Πνευματικότητας
Οί μελέτες μας σέ πατερικά έργα, άφιερωμένα σιήν πνευματική πάλη του άνθρώπου γιά τον άγιασμό του, μάς έπεισαν δτι όνάμεσα στούς μεγάλους διδασκάλους του θεοφιλούς καί πνευματικού βίου έξέχουσα θέση κατέχει έπάξια καί ό μεγάλος όμολογητής καί δ γιος της Εκκλησίας μας Θεόδωρος 6 Στουδίτης (759-826). Δέν είναι μόνο τό δτι έγραψε πολλά έργα γύρω άπό ιό θέμα μας, ή τό δτι καθοδηγούσε μέγα πλήθος άνθρώ-πων, άλλα είναι καί « οτι περπάτησε καί αόιός, άπό ιήν άρχή ώς ιό τέλος, ιόν άνάνιη δρόμο ίου καθαρμού καί της άγιωσύνης, πιστεύοντας διι είναι άφροσύνη για κάποιον πιστό νά έπιδιώκει «είς πενίαν σαρκός φθάσαι», ένώ μπορεί καί όφείλει νά είναι κάτοχος του «πνευματικού πλούτου»1, υποτάσσοντας «τήν σάρκα τώ πνεΰματι»2.
3. Τά έμπεδα καταρτισμόν που χρησιμοποίησε ό Θ.Σ.
Ή Μονή του Σακκονδίωνος, στήν όποιαν πρωτοπηγε ό Θεόδωρος ώς μοναχός καί δπου άργότερα χρημάτισε καί Ηγούμενος, έχοντας σά συμπαραστάτη καί καθοδηγητή τό θείο του Πλάτωνα, ή Μονή του Στουδίου, στήν όποιαν διέπρεψε ώς 'Ηγούμενός, τά δορυφορικά της Μονής Στουδίου Μοναστήρια, Τά Καθαρά, του ' Ay. Χρισιοφόρον, των Τριπυλιανων, Δαλμάτου κλπ. καθώς έπίσης καί τό πλήθος των μοναχών πού έγκαταβιοϋσαν σε άνεξάρτητα Μοναστήρια καί ζητούσαν τις συμβουλές του ή μονάχοί-αναχωρητές τούς όποιους ό Θ.Σ. έπίσης κατηύθυνε, ύπηρξαν τά έκπαιδευτήρια, στά όποία αυτός έφάρμοσε τή στρατηγική του συνεχούς καταρτισμού καί της άδιάκοπης πορείας προς τήν τελειότητα. Συνάντησε δυσκολίες καί δοκίμασε άπογοητεύσεις, άλλά ποτέ δέ σταμάτησε τόν άγω-να του. 'Αντίθετα, γεύτηκε τή χαρά τού Γέροντα πού βλέπει τούς μαθητές του νά πορεύονται πρός τήν όλοκλήρωση.
4. Έργα που μελετήθηκαν καί δυσχέρειες που άντημετωπίστηκαν
Στήν παρούσα έργασία μας έπιχειρούμε νά έκθέσουμε τις θεωρητικές άπόψεις, τις πρακτικές έμπειρίες, τά προσωπικά βιώματα, καθώς καί τις δυσκολίες έφαρμογης καί άφομοιώσεως των μυστικών τού πνευματικου βίου, τόσο άπό τό Θ. Σ. δσο καί άπό τούς πολυάριθμους μοναχούς του. Άν καί γνωρίζαμε δτι ή άναγκαιότητα της καταγραφής τών άπόψεων του Θ.Σ. ήταν δική μας προσπάθεια καί ύποχρέωση, δμως όφείλουμε νά όμο-λογήσουμε ότι τό έγχείρημα δέν ήταν καθόλου εύκολο. Ή δυσκολία πήγασε άπό τά έξης δεδομένα: