«Οι Άγιοι, έκαναν μεγαλύτερο αγώνα για να κρύψουν την αρετή τους, παρά για να την αποκτήσουν. Ξέρετε τί έκαναν οι δια Χριστόν Σαλοί; Ξέφευγαν πρώτα από την υποκρισία του κόσμου και έμπαιναν μετά στον χώρο της ευαγγελικής αλήθειας.Αλλά, και αυτό δεν τους έφτανε· γι’ αυτό προχωρούσαν στην αγία υποκρισία για την αγάπη του Χριστού. Ύστερα, δεν τους απασχολούσε ό,τι κι αν τους έκαναν, ό,τι κι αν τους έλεγαν οι άλλοι.
Χρειάζεται όμως πολύ μεγάλη ταπείνωση για να το κάνεις αυτό. Ενώ ένας κοσμικός άνθρωπος, αν του πει καμμιά κουβέντα ο άλλος, θίγεται. Ή, αν δεν τον επαινέσει για κάτι που κάνει, στενοχωριέται. Ενώ αυτοί οι Σαλοί χαίρονταν, όταν οι άνθρωποι είχαν “χαλασμένο” λογισμό γι’ αυτούς. Παλιά, υπήρχαν Πατέρες που έκαναν ακόμη και τον δαιμονισμένο, για να κρύψουν την αρετή τους και για να χαλάσουν οι άλλοι τον καλό λογισμό που είχαν γι’ αυτούς.
Χρειάζεται όμως πολύ μεγάλη ταπείνωση για να το κάνεις αυτό. Ενώ ένας κοσμικός άνθρωπος, αν του πει καμμιά κουβέντα ο άλλος, θίγεται. Ή, αν δεν τον επαινέσει για κάτι που κάνει, στενοχωριέται. Ενώ αυτοί οι Σαλοί χαίρονταν, όταν οι άνθρωποι είχαν “χαλασμένο” λογισμό γι’ αυτούς. Παλιά, υπήρχαν Πατέρες που έκαναν ακόμη και τον δαιμονισμένο, για να κρύψουν την αρετή τους και για να χαλάσουν οι άλλοι τον καλό λογισμό που είχαν γι’ αυτούς.
Όταν ήμουν στην Μονή Φιλοθέου (1956–1958), που ήταν τότε Μοναστήρι ιδιόρρυθμο, ήταν ένας Πατέρας που ασκήτευε προηγουμένως στην Βίγλα (σημ.: η έρημος της «Βίγλας», βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της χερσονήσου του Άθωνα). Αυτός, μόλις κατάλαβε ότι οι Πατέρες, εκεί, είχαν πάρει μυρωδιά την άσκησή του και την πνευματική του προκοπή, έφυγε με την ευλογία του Πνευματικού του.“Άντε”, τους είπε, “βαρέθηκα να τρώω εδώ πέρα μουχλιασμένο παξιμάδι. Θα πάω σε κανένα ιδιόρρυθμο, να τρώω και κρέας, να ζήσω σαν άνθρωπος! Χαμένο, τό ’χω να μείνω εγώ εδώ;!”. Και έτσι, ήρθε στην Μονή Φιλοθέου και έκανε τον δαιμονισμένο.
Άκουσαν οι παραδελφοί του («Παραδελφοί»· οι μοναχοί μιας Καλύβης, οι οποίοι έχουν λάβει την Μοναχική Κουρά από τον ίδιο Γέροντα) ότι δαιμονίσθηκε και έλεγε ο ένας τον άλλον: “Κρίμα, ο καημένος! Δαιμονίσθηκε! Εμ, επόμενο ήταν να δαιμονισθεί. Έφυγε από ’δω, γιατί βαρέθηκε το μουχλιασμένο παξιμάδι. Και πήγε σε ιδιόρρυθμο, για να τρώει κρέας!”.
Αυτός ο υποκριτικά δαιμονισμένος, τί έκανε; Παραπάνω από είκοσι πέντε χρόνια, ούτε μαγείρευε ούτε κοιμόταν. Όλη την νύχτα γύριζε στους διαδρόμους με ένα φανάρι, για να μην κοιμάται. Όταν κουραζόταν ακουμπούσε λίγο στον τοίχο και, μόλις τον έπαιρνε ο ύπνος, πετιόταν, έλεγε για λίγο ψιθυριστά την ευχή “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ…” και μετά την συνέχιζε νοερά. Καμμιά φορά, του ξέφευγε και ακουγόταν η ευχή.Όταν συναντούσε κανέναν αδελφό, του έλεγε: “Εύχου!... Εύχου, να φύγει το δαιμόνιο!...”. Έτσι, όλοι τον είχαν για δαιμονισμένο. Ένα μικρό καλογέρι, ήρθε και μου είπε μια μέρα: “Άντε, τον δαιμονισμένο!”. Του είπα: “Μην το λες, αυτό! Αυτός έχει πολλή αρετή, αλλά κάνει τον δαιμονισμένο”. Μετά, τον είχε σε ευλάβεια.
Όταν πέθανε, τον βρήκαν οι Πατέρες να κρατάει στα χέρια του ένα χαρτί, στο οποίο είχε γράψει το όνομα κάθε αδελφού και δίπλα ένα παρατσούκλι, για να διώξει, και πεθαμένος ακόμη, και τον παραμικρό καλό λογισμό που μπορεί να είχε κάποιος γι’ αυτόν. Τελικά, ευωδίασε! Βλέπεις, αυτός πήγε να κρυφθεί· αλλά η Χάρις του Θεού τον πρόδωσε! Γι’ αυτό, δεν πρέπει να βγάζει κανείς συμπεράσματα για έναν άνθρωπο από αυτό που φαίνεται, εάν δεν μπορεί να διακρίνει αυτό που κρύβεται.
Οι δια Χριστόν Σαλοί, δεν έχουν μέσα τους κενό, αλλά ξεχείλισμα από το πολύ γέμισμα της αγάπης του Θεού. Είναι μεγάλοι Άγιοι. Λένε μεν “μπανταλομάρες” (=κουταμάρες, βλακείες), αλλά στην πραγματικότητα λένε σωστές συμβουλές με πολύ βάθος. Έχουν πολύ μεγάλη ταπείνωση· δεν λογαριάζουν καθόλου τον εαυτό τους. Γι’ αυτό και ο Θεός τούς αξιώνει να γνωρίσουν τα θεία μυστήρια και να αποκτήσουν πολλά χαρίσματα. Οι ταπεινοί και αφανείς ήρωες του Χριστού, είναι οι εξυπνότεροι του κόσμου· διότι κατορθώνουν να φυλάσσουν τον πνευματικό τους θησαυρό στο θησαυροφυλάκιο του Θεού.