Λόγος του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου εις τον τετραήμερον Λαζάρον
P G ΤΟΜΟΣ 50
αʹ. Σήμερον εκ νεκρών εγειρόμενος ο Λάζαρος πολλών και διαφόρων σκανδάλων την λύσιν ημίν χαρίζεται. Και γαρ ουκ οίδ’ όπως το ανάγνωσμα τούτο καί τοις αιρετικοίς δέδωκε λαβήν, και τοις Ιουδαίοις αντιλογίας αφορμήν, ουκ εξ αληθείας, μη γένοιτο, αλλ’ εκ της εκείνων κακοτέχνου ψυχής. Πολλοί μέν γαρ των αιρετικών λέγουσιν, ότι ουχ όμοιος ο Υιός τω Πατρί. Διά τι; Ότι εδεήθη, φησί, προσευχής ο Χριστός εις το εγείραι τον Λάζαρον· ει μη γαρ προσηύξατο, ουκ αν ήγειρε τον Λάζαρον. Και πως έσται, φησίν, όμοιος ο προσευξάμενος τω δεξαμένω τήν ικεσίαν; ο μέν γαρ προσεύχεται, ο δε την προσευχήν παρά του ικετεύοντος εδέξατο. Βλασφημούσι δε μη νοούντες όπως συγκαταβάσεως ην και της των παρόν των ένεκα ασθενείας η προσευχή. Επεί, ειπέ μοι, τις μείζων, ο νίπτων τους πόδας, ή εκείνος, ου νίπτει τους πόδας;
Πάντως ότι εκείνος μείζων ου ένιψε τους πόδας ο νίπτων. Αλλ’ ο Σωτήρ ένιψε τους πόδας του προδότου Ιούδα· μετά γαρ των μαθητών ην. Τις άρα μείζων, ο προδότης Ιούδας του Δεσπότου Χριστού, επείπερ ο Χριστός ένιψε τους πόδας αυτού; Μή γένοιτο. Τι δε ταπεινότερόν εστι, το νίψαι τους πόδας, ή το προσεύξασθαι; πάντως ότι το νίψαι τους πόδας. Ο ουν το ταπεινότερον μη παραιτησάμενος ποιήσαι, πώς το υψηλότερον παρητήσατο αν ποιήσαι; Αλλά πάν διά την των παρόντων ασθένειαν εγένετο Ιουδαίων, ως προϊών ο λόγος αποδείξει. Αλλά καί Ιουδαίοι λαβόντες εντεύθεν αντιλογίας αφορμήν, λέγουσι· πως τούτον οι Χριστιανοί Θεόν έχουσι, τον και τον τόπον αγνοήσαντα, ένθα τεθνηκώς κατέκειτο Λάζαρος; επειδήπερ έλεγεν ο Σωτήρ ταις περί Μάρθαν και Μαρίαν αδελφαίς Λαζάρου, Που τεθείκατε αυτόν; Είδες, φησίν, άγνοιαν; είδες ασθένειαν; ο και τον τόπον αγνοήσας, ούτος Θεός; Αλλ’ ερώ προς αυτούς, ουχ ούτως έχων, αλλά τήν αντίθεσιν αυτών καταισχύναι βουλόμενος. Ηγνόησε, λέγεις, ο Χριστός, ω Ιουδαίε, διά το ειπείν, Που τεθείκατε αυτόν; Ουκούν και ο Πατήρ ηγνόησεν εν τω παραδείσω, πού κέκρυπτο ο Αδάμ· περιήρχετο γαρ ως επιζητών αυτόν εν τω παραδείσω, λέγων· Αδάμ, που ει; αντί του, που εκρύβης;
Διά Τι το πρότερον ουκ είπε τον τόπον, όθεν μετά παρρησίας ωμίλει τω Θεώ ο Αδάμ; Αδάμ, που ει; Κακείνος τι; Τής φωνής σου ήκουσα περιπατούντος εν τω παραδείσω, και εφοβήθην, ότι γυμνός ειμι, και εκρύβην. Ει ταύτην, ω Ιουδαίε, άγνοιαν καλείς, κακείνην κάλεσον άγνοιαν· έλεγε γαρ ο Χριστός ταις περί Μάρθαν καί Μαρίαν, Που τεθείκατε αυτόν; Ταύτην ουν άγνοιαν καλείς; Τι ουν λέγεις, όταν ακούσης του Θεού λέγοντος τω Κάϊν, Που Άβελ ο αδελφός σου; Τι λέγεις; ει ταύτην άγνοιαν καλείς, κακείνην άγνοιαν κάλεσον. Λάβε και ετέραν απόδειξιν από της θείας Γραφής. Είπεν ο Θεός τω Αβραάμ, Κραυγή Σοδόμων και Γομόρρας ήκει προς με. Καταβάς ουν όψομαι ει κατά την κραυγήν αυτών την ερχομένην προς με συντελούνται· ει δε μη, ίνα γνώ. Ο ειδώς τά πάντα πρίν γενέσεως αυτών, ο ετάζων καρδίας και νεφρούς ο Θεός, ο ειδώς τους διαλογισμούς των ανθρώπων μονώτατος, έλεγε· Καταβάς ουν όψομαι ει κατά την κραυγήν αυτών την ερχομένην προς με συντελούνται· ει δε μη, ίνα γνω. Ει εκείνο αγνοίας, και τούτο αγνοήσαί εστιν. Αλλ’ ούτε ο Πατήρ κατά την παλαιάν Διαθήκην ηγνόησεν, ούτε ο Υιός κατά την καινήν Διαθήκην. Τι ουν εστι, Καταβάς όψομαι ει κατά την κραυγήν αυτών την ερχομένην προς με συντελούνται· ει δε μη, ίνα γνω; Ακοή, φησίν, ήλθε προς με. Αλλά θέλω πάλιν ακριβέστερον δι’ αυτών των πραγμάτων την πείραν λαβείν, ουχ ότι εγώ αγνοώ, αλλ’ ότι διδάξαι βούλομαι τους ανθρώπους, μη απλώς τοις λόγοις προσέχειν, μηδέ, εάν είπη τις τι κατά του ετέρου, πιστεύειν ευχερώς· αλλά πρότερον αυ τους ψηλαφήσαντας ακριβώς και δι’ αυτών των πραγμάτων την πείραν καταμαθόντας, ούτω πιστεύειν χρη. Και διά τούτο εν Γραφή ετέρα έλεγε· Μη πιστεύετε παντί λόγω. Ουδέν γαρ ούτως ανατρέπει την ζωήν των ανθρώπων, ως το ταχέως πιστεύειν τινά τοις λογισμοίς. Τούτο και ο προφήτης Δαυΐδ προφητεύων έλεγε, Τον καταλαλούντα λάθρα τον πλησίον αυτού, τούτον εξ εδίωκον.
βʹ. Είδες πως ουκ εγένετο άγνοια τω Σωτήρι εν τω ειπείν, πού τεθείκατε αυτόν, ως ουδέ τω Πατρί εν τω ειπείν τω Αδάμ, που ει, ή τω Κάϊν, που ο αδελφός σου Άβελ, ή, Καταβάς όψομαι ει κατά την κραυγήν αυτών την ερχομένην προς με συντελούνται· ει δε μη, ίνα γνω. Ουκούν ώρα δή λοιπόν προς εκείνους παρατάξασθαι τους λέγοντας, ότι δι’ ασθένειαν ο Χριστός προσευξάμενος ήγειρε τον Λάζαρον. Προσέχετε δή, αγαπητοί, μετά πάσης ακριβείας, παρακαλώ. Ετελεύτησε τοίνυν ο Λάζαρος, και ουκ ην εν τοις τόποις εκείνοις ο Ιησούς, αλλ’ εν τη Γαλιλαία, καί έλεγε τοις μαθηταίς αυτού· Λάζαρος ο φίλος ημών κεκοίμηται. Εκείνοι δε νομίζοντες ότι περί του ύπνου τούτου διαλέγεται, λέγουσιν αυτώ· Κύριε, ει κεκοίμηται, σωθήσεται. Λέγει αυτοίς φανερώς ο Ιησούς, Λάζαρος απέθανεν. Έρχεται λοιπόν ο Σωτήρ εν τοις Ιεροσολύμοις εις τον τόπον όπου ο Λάζαρος έκειτο, καί απαντά αυτώ η αδελφή του Λαζάρου, και λέγει αυτώ· Κύριε, ει ης ώδε, ουκ αν απέθανέ μου ο αδελφός.