ΛΕΥΤΙΚΟΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το τρίτο βιβλίο της Πεντατεύχου φέρει, σύμφωνα με την ελληνική μετάφραση των Εβδομήκοντα (Ο'), τον τίτλο “Λευιτικόν", επειδή στο μεγαλύτερο μέρος του περιέχει τελετουργικές διατάξεις, την ευθύνη της τήρησης των οποίων είχε το προερχόμενο (με τη φυλή Λευί ιερατείο. Στην Εβραϊκή Βίβλο το έργο τιτλοφορείται, κατά ανάλογο με τα υπόλοιπα βιβλία της Πεντατεύχου τρόπο, από τις πρώτες λέξεις του κειμένου του: "Βαγικρά" (= Και κάλεσε).
Το περιεχόμενο του βιβλίου συνιστά μια συλλογή λεπτομερών ουσιαστικών τυπικών, καθώς και διατάξεων για τα καθήκοντα του ιερατείου. Αν και για το σύγχρονο άνθρωπο τα περίπλοκα τελετουργικά φαίνονται ξένα ή και, ως ένα βαθμό, βάρβαρα, γιά τους ανθρώπους της εποχής είχαν μεγάλη σημασία, γιατί προσέφεραν τη δυνατότήτα αποκατάστασης των σχέσεων που διαταράσοονταν με την αμαρτία. Η σφαγή του ζώου από τη μια μεριά εκφράζει το μη αναστρέψιμο χαρακτήρα της βλάβης που προκλήθηκε με την αμαρτία, καθώς πάντα παραμένει ένας πόνος και η αποκατάσταση δεν μπορεί να είναι πλήρης' και από την άλλη δηλώνει την ετοιμότητα του ανθρώπου να κάνει μια νέα αρχή, προσφέροντας κάτι από την περιουσία του, χάνοντας δηλαδή ένα μέρος από τη δύναμή του, η κατάχρηση της οποίας συνιστά την αμαρτία.
Εκτός από τις διατάξεις που αφορούν κυρίως το ιερατείο, στο βιβλίο περιέχονται και διατάξεις για το λαό, προκειμένου αυτός να αποκτήσει την απαιτούμενη για τη συμμετοχή στη λατρεία του Θεού “καθαρότητα". Στις διατάξεις αυτές περιλαμβάνονται απλοί κανόνες υγιεινής και διατροφής αλλά και νόμοι που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στους συνανθρώπους τους (πρβλ. 19,18). Παρά τον πρακτικό χαρακτήρα των παραπάνω διατάξεων, στόχος τους είναι να βοηθήσουν το λαό του Θεού να αποφύγει την πτώση του στην ειδωλολατρία.
Η ένταξη των τελετουργικών διατάξεων στο ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων της εξόδου και της ερήμου έχει ιδιαίτερη θεολογική σημασία. Ο Ισραήλ δεν γνωρίζει το θεό μέσα από μυθικές αφηγήσεις ή φιλοσοφικές αναζητήσεις, αλλά μέσα από την εμπειρία των θείων ενεργειών στην ιστορία του. Οι Ισραηλίτες δεν καλούνται να λατρέψουν το Θεό για κάποια μυθικά κατορθώματά του στο αρχέγονο παρελθόν, αλλά για συγκεκριμένες επεμβάσεις του μέσα στην πρόσφατη ιστορία τους. Έτσι, με τη στερεότυπη επανάληψη της φράσης «Εγώ είμαι ο Κύριος» (18,4.5.6 19,10.14.16.18- κ.ά.) μετά από κάθε εντολή, ο Θεός δεν εμφανίζεται σαν τυραννικός δυνάστης, το άκουσμα του ονόματος του οποίου προκαλεί τρόμο στους υπηκόους του και υπαγορεύει υποταγή, αλλά ως στοργικός πατέρας που ζητάει από τους ανθρώπους μια ανάλογη με τη δική του συμπεριφορά.
Αν και για το χριστιανικό κόσμο το σύνολο σχεδόν των Ουσιαστικών διατάξεων του Λευιτικού αποτελεί μόνον τύπο της τέλειας και μοναδικής θυσίας του Ιησού Χριστού (πρβλ. Εβρ κεφ. 7-10), η βασική αρχή του βιβλίου: «Να είστε άγιοι, γιατί εγώ, ο Κύριος ο Θεός σας, είμαι άγιος» (19,2) διατηρεί την αιώνια ισχύ της.